Η κατρακύλα της τουρκικής λίρας σε ιστορικά χαμηλά

Η τουρκική λίρα συνεχίζει την κατρακύλα της σε ιστορικά χαμηλά υπό το βάρος ανησυχιών για τις ανορθόδοξες νομισματικές πολιτικές του τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν, τον φόβο για περικοπές επιτοκίων, και τον διψήφιο πληθωρισμό που αυξάνουν τις πιθανότητες για μια νέα οικονομική και νομισματική κρίση στη χώρα.

Η λίρα έχει μια από τις χειρότερες επιδόσεις ανάμεσα στις αναδυόμενες αγορές στο 2021, καθώς έχει υποχωρήσει σχεδόν 15% έναντι των κυριότερων νομισμάτων, ενώ απώλεσε πάνω από το 50% της αξίας της κατά την τελευταία τριετία.

Ενδεικτικό να αναφέρουμε ότι η ισοτιμία της με το αμερικανικό δολάριο έχει εκτοξευτεί στα $8,80 από τα $5 που βρισκόταν στις αρχές 2019, ενώ με το ευρώ διαπραγματεύεται κοντά στα €10,50, πολύ ψηλότερα από τα €6 της ίδιας περιόδου.

Έλλειψη εμπιστοσύνης για την Κεντρική Τράπεζα και στα «Erdoganomics»

Οι ξένοι επενδυτές έχουν απομακρυνθεί από τα τουρκικά περιουσιακά στοιχεία καθώς έχουν χάσει την εμπιστοσύνη για την αξιοπιστία και ανεξαρτησία της Κεντρικής Τράπεζας εξαιτίας των συχνών παρεμβάσεων από τον πρόεδρο Ερντογάν.

Οι αναλυτές κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για τα λεγόμενα «Erdoganomics», δηλαδή τις ανορθόδοξες νομισματικές πολιτικές του προέδρου Ερντογάν που επιδιώκει χαμηλότερα επιτόκια (κοντά στο 8%-10%, έναντι 19% που βρίσκονται σήμερα) για να μειωθεί το κόστος των επιχειρήσεων και νοικοκυριών, και να τεθεί υπό έλεγχο ο ανεξέλεγκτος πληθωρισμός.

Ο πρόεδρος σόκαρε επανειλημμένες φορές την παγκόσμια χρηματαγορά κατά τους τελευταίους μήνες, απολύοντας τους τρείς προηγούμενους κεντρικούς τραπεζίτες του που έκαναν το «λάθος» να ανεβάσουν τα επιτόκια για να υπερασπιστούν την υποτιμημένη λίρα και να συγκρατήσουν τον εσωτερικό πληθωρισμό που καλπάζει με ρυθμούς κοντά στο 16%.

Πρόσφατα, ο Ερντογάν είχε χαρακτηρίσει τα επιτόκια ως «μητέρα και πατέρα όλων των κακών», ενώ πιστεύει ότι τα υψηλότερα επιτόκια δεν μπορούν να λύσουν τα οικονομικά προβλήματα, προκαλώντας μόνο πληθωριστική πίεση στην αδύνατη τουρκική οικονομία.

Η αγορά αναμένει περαιτέρω πιέσεις στην τουρκική λίρα καθώς εκτιμούν ότι ο νέος κεντρικός τραπεζίτης ο οποίος συμφωνεί με τις ανορθόδοξες νομισματικές πολιτικές του προέδρου Ερντογάν, θα προχωρήσει σε σημαντικές μειώσεις επιτοκίων αρχής γενομένης τον προσεχή Ιούλιο ή Αύγουστο.

Ο πρόεδρος ευελπιστεί ότι αυτά τα νομισματικά μέτρα θα επιφέρουν μια ισχυρή πιστωτική επέκταση η οποία με συνδυασμό με κάποια νέα δημοσιονομικά πακέτα, θα επαναφέρουν την οικονομία σε ρυθμούς ανάκαμψης με φόντο τις προεδρικές εκλογές του 2023.

Η ελεύθερη πτώση της οικονομίας και η αύξηση του πληθωρισμού

Οι επενδυτές έχουν αρχίσει να χάνουν την εμπιστοσύνη τους καθώς, τα χρέη ανυψώνονται στα υψηλότερα επίπεδα, ενώ ο πληθωρισμός αναμένεται να αυξηθεί σύντομα στο 18% λόγο υψηλών τιμών στα καύσιμα και τρόφιμα.

Ο υψηλός πληθωρισμός μειώνει την αγοραστική δύναμη της τουρκικής λίρας, αναγκάζοντας τους καταθέτες σε λίρα (στις τοπικές τράπεζες) να τις ανταλλάσσουν με σκληρότερα νομίσματα όπως το αμερικανικό δολάριο, το ευρώ, ή αγοράζοντας πολύτιμα μέταλλα όπως το χρυσό και ασήμι.

Επιπλέον, μεγάλη ζήτηση έχουν τα κρυπτονομίσματα, κάνοντας την Τουρκία την τέταρτη χώρα στον κόσμο σε ανταλλακτήρια των δημοφιλή αποκεντρωμένων ψηφιακών νομισμάτων, αναγκάζοντας πρόσφατα τον πρόεδρο Ερντογάν να τα απαγορεύσει ως μέσο πληρωμών.

Το βραχυπρόθεσμο εξωτερικό χρέος της Τουρκίας ανήλθε σε 145 δισ. δολάρια τον Απρίλιο, σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε η Κεντρική Τράπεζα, αυξημένο κατά 4,5% σε σύγκριση με το τέλος του προηγούμενου έτους.

Εντούτοις, η ανεργία στην χώρα παραμένει σε χαμηλά επίπεδα κοντά στα 15% σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, καθώς η κυβέρνηση είχε απαγορεύσει τις απολύσεις κατά την διάρκεια της πανδημίας.

Υπερδανεισμός σε ξένο συνάλλαγμα

Οι τουρκικές επιχειρήσεις είχαν προβεί σε μεγάλο δανεισμό σε ξένο συνάλλαγμα κατά τα προηγούμενα χρόνια εκμεταλλευόμενες τα χαμηλά χρεωστικά επιτόκια, καθιστώντας τις όμως ευάλωτες στις κινήσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών.

Περίπου το 45% του ιδιωτικού-εταιρικού χρέους είναι σε αμερικανικά δολάρια , ενώ το 28% σε ευρώ, κάνοντας την αποπληρωμή του χρέους ακόμα πιο δύσκολη εφόσον τα πλείστα έσοδα των τουρκικών επιχειρήσεων είναι στην υποτιμημένη τουρκική λίρα.

Χαμένα έσοδα από τον Τουρισμό

Ένας από τους σημαντικότερους κλάδους της Τουρκικής οικονομίας θεωρείται ο τουριστικός, ο οποίος δέχτηκε μεγάλο πλήγμα κατά την περσινή χρονιά λόγο των διεθνών ταξιδιωτικών απαγορεύσεων για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού.

Υπολογίζεται ότι η τουριστική μείωση ήταν της τάξης του 70% το 2020 (10 εκ. επισκέπτες) σε σχέση με το 2019 όπου επισκέφτηκαν την χώρα πέραν των 35 εκ. τουριστών, αφήνοντας έσοδα στο κρατικό ταμείο σχεδόν $60 δις.

Η Τουρκία θεωρείται ένας από τους δημοφιλέστερους προορισμούς από τουρίστες προερχόμενοι κυρίως από την Γερμανία, Ηνωμένο Βασίλειο, και την Ρωσία, και οι οποίοι φέρνουν πολύτιμο συνάλλαγμα και οικονομική υποστήριξη στην χώρα.

Ευκαιρίες ανάκαμψης από Εξαγωγές και Τουρισμό

Ένα αδύνατο νόμισμα δεν είναι πάντα αρνητικό όσο αφορά τις εξαγωγές και τον τουρισμό μιας χώρας. Αυτό θα αποτελέσει την κατάλληλη ευκαιρία για την Τουρκία να αυξήσει τις εξαγωγές βιομηχανικών και γεωργικών προϊόντων εφόσον θα είναι πιο φθηνά για τους αγοραστές με ξένο νόμισμα.

Επιπλέον, η φθηνή τουρκική λίρα έναντι του δολαρίου, στερλίνας, ευρώ, και του ρωσικού ρούβλι δίνει ένα μεγάλο πλεονέκτημα για το τουρκικό τουριστικό προϊόν, εφόσον θα είναι πιο ελκυστικό έναντι γειτονικών Μεσογειακών χωρών με το ίδιο τουριστικό πακέτο (ήλιος, θάλασσα, γαστρονομία), όπως η Ελλάδα, Κύπρος, Ιταλία, Αίγυπτος, και Ισπανία.

Αυτοί οι δύο θετικοί καταλύτες μαζί με την επανεκκίνηση του παγκόσμιου εμπορίου και τη χαλάρωση των ταξιδιωτικών μέτρων αναμένεται να αυξήσουν τα αποθέματα σε σκληρά νομίσματα (δολάριο, ευρώ) κατά το δεύτερο μισό του 2021, θα βελτιώσουν το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, θα ανεβάσουν το ΑΕΠ και θα δώσουν περισσότερα καύσιμα στις εμπορικές τράπεζες για την υποστήριξη της αδύνατης τουρκικής λίρας.

Επίλογος

Η Τουρκία διατηρεί όλες τις προϋποθέσεις να εκμεταλλευτεί την ισχυρή βιομηχανική και τουριστική της οικονομία, να προσελκύσει ξένες επενδύσεις λόγο χαμηλόμισθου και εκπαιδευμένου εργατικού δυναμικού, φθηνών πρώτων υλών, και την γεωγραφική της θέση με ναυαρχίδα τα σημαντικά για το παγκόσμιο εμπόριο στενά του Βοσπόρου.

Δεν είναι τυχαία ότι η οικονομία της Τουρκίας είχε καλύτερους ρυθμούς ανάπτυξης (ΑΕΠ) από πολλές χώρες της Ευρωζώνης, και της Ασίας στην προηγούμενη δεκαετία όταν εφάρμοζε σωστή νομισματική και δημοσιονομική πολιτική με χαμηλότερο πληθωρισμό.

Εντούτοις, η Τουρκική οικονομία δύσκολα θα αποφύγει μια νέα οικονομική και νομισματική κρίση, εφόσον οι αγορές έχουν χάσει την εμπιστοσύνη τους προς το τουρκικό μοντέλο ανάπτυξης, προς την ανεξαρτησία της Κεντρικής Τράπεζας, τις πολιτικές παρεμβολές από τον πρόεδρο Ερντογάν, και τον ανεξέλεγκτο πληθωρισμό.